Soğutma devrelerinde, sistemdeki havanın ve beraberinde rutubetin tahliye edilmesinde kullanılır. Çoğu pompa elektrik motor tahrikli ve portatif taşınabilir şekilde imal edilmiştir.
Özelliklerinde, pompanın ulaşabileceği vakum seviyesini belirten mmHg, psi, veya mikron cinsinden ifade de bulunabilir. Örneğin, 759 mmHg veya 500 mikron gibi.
Vakum Pompasının Özellikleri
Soğutma tesisatının vakuma alınmasında kullanılacak pompanın derin vakum sağlama özelliklerine ilâveten, bu vakumu uzun süre muhafaza edebilecek karakterde olması gerekir. Vakum pompasının içinden geçen nemli hava (sistemden boşaltılırken) vakum pompasının yağlama yağında yoğuşma eğilimindedir.Eğer vakum pompası özellikle bu maksat için yapılmamışsa pompadaki yağ, su ile doymuş hâle gelerek yüksek seviyede bir vakum sağlanmasını önler. Suyun yağda yoğuşmasını önlemek üzere, bazı vakum pompalan atmosfere açık veya gaz yastıklı olarak yapılır.
Bunların çalışma prensibi; küçük miktarda atmosferik havanın iki kademeli pompalamanın ikinci kademesine bir miktar sızdırılması veya tek kademeli pompalamada basma strokundan (çevriminden) önce aynı şekilde sızdırılması suretiyle rutubetin sıkıştırma sırasında yoğuşmasının önlenmesi esasına dayanır.
Pistonlu vakum pompalarının 685,5 mmHg sütunu (27 inHg) seviyesinden daha derin vakuma alma durumunda verimleri çok düştüğü için derin vakum işlemleri için rotatif (dönel) pompalar kullanılır.
Pistonlu vakum pompalarının 685,5 mmHg sütunu (27 inHg) seviyesinden daha derin vakuma alma durumunda verimleri çok düştüğü için derin vakum işlemleri için rotatif (dönel) pompalar kullanılır.
Küçük sistemlerde tek kademeli vakum pompalan yeterli olmakla beraber büyük soğutma sistemlerinin iyi bir şekilde vakuma alınabilmesi için iki kademeli olan ve ikinci kademesi gaz hatlı vakum pompaları kullanılmalıdır.
Vakum yapılırken sistemin bulunduğu hacimlerdeki sıcaklık ne kadar yüksek olursa o kadar iyi tahliye (bilhassa su) sağlanır. 10 °C'un altındaki sıcaklıklarda vakuma alma işlemi büyük bir fayda sağlamaz ve yapılmamalıdır.
Eğer vakuma alınacak soğutma sisteminde büyük miktarlarda suyun sistemin bazı yerlerinde bulunması ihtimali varsa bu takdirde borular; kuru azot veya soğutucu akışkan ile üflenerek suyun atılmasına çalışılmalıdır. Böylece, hem vakum pompasının ömrü uzatılmış hem de vakuma alma işleminin zamanı kısaltılmış olur.
Vakum yapılırken sistemin bulunduğu hacimlerdeki sıcaklık ne kadar yüksek olursa o kadar iyi tahliye (bilhassa su) sağlanır. 10 °C'un altındaki sıcaklıklarda vakuma alma işlemi büyük bir fayda sağlamaz ve yapılmamalıdır.
Eğer vakuma alınacak soğutma sisteminde büyük miktarlarda suyun sistemin bazı yerlerinde bulunması ihtimali varsa bu takdirde borular; kuru azot veya soğutucu akışkan ile üflenerek suyun atılmasına çalışılmalıdır. Böylece, hem vakum pompasının ömrü uzatılmış hem de vakuma alma işleminin zamanı kısaltılmış olur.
Vakumlamanın Gereği ve Önemi
Tesisat rutubetten, sudan tamamen arındırılmış olsa bile, tesisatta kalan yoğuşmayan gazlar (azot, hava, CO2 vb.) önce yağ ile kimyevî birleşmeler sonucu (bilhassa yağ ile oksijen) valf plakalarında zamanla kalıntılar bırakmaya başlar. Bu birikmeler valfta kıl aşınması denen olaya sebep olur ki çıkış valfinde, soğutucu gazın bu aralıktan sızarak, çok yüksek sıcaklıkların meydana gelmesine neden olur.Bu olay ikinci seri bir kimyevî reaksiyonu meydana getirerek yağ moleküllerinin bölünmesine ve soğutucu akışkan ile direkt reaksiyon neticesi hidroklorik, hidroflorik asitler ile karbon ve su ortaya çıkmasına sebep olur. Böylece bu olay zincirleme reaksiyon şeklinde devam eder ve çığ gibi büyüyerek sistemde tehlikeli seviyede ıslak asitlilik meydana getirir. Bunun neticesinde hermetik kompresörde motor yanmasını kaçınılmaz hâle gelir.
Bu sebeple, sistemin iyice vakuma alınması (50 - 100 mikron Hg) ve yoğuşmayan gazların kalmaması sağlanmalıdır. 25 - 28 inçHg (650-700 mmHg) seviyesindeki vakum hiçbir fayda sağlamaz.
Vakum manometresinin hassas, doğru ve hakikî sistem basıncını göstermesi çok önemlidir. Vakum pompasına bağlantı borusundaki basınç düşmesinin de dikkate alınması ve bunun mümkün mertebe az olması sağlanmalıdır.
Sistemin kuruluğunu ve yoğuşmayan gazlardan arı olmasını sağlamak için en etkili metod 3'lü vakum (triple vacuum) tatbik etmektir.
Sistemin kuruluğunu ve yoğuşmayan gazlardan arı olmasını sağlamak için en etkili metod 3'lü vakum (triple vacuum) tatbik etmektir.
Vakum yapılmış bir sistemde şu özellikler aranır :
1.Temiz,2.Kuru,
3.Asitten arındırılmış,
4.Oksijenden arındırılmış olması.
SOĞUTMA SİSTEMİNİ VAKUMLAMA SEBEPLERİ
· Yoğunlaşmayan gazları sistemden uzaklaştırmak için.
· Yağ içine girmiş soğutucu akışkanı uzaklaştırmak için.
· Nemi sistemden uzaklaştırmak için.
Vakumlama ve gaz verme
Bir soğutma sistemi atmosfere açık olduğu durumlarda sisteme girmiş olabilecek hava, rutubet ve diğer kirleticilerin soğutucu şarjı yapılmadan önce temizlenmesi gerekir. Su nem oksijen her tür soğutma sisteminin en büyük düşmanıdır. Bunların olması sisteme kaçınılmaz zararlar verir.Bir soğutma devresinin hava, rutubet ve diğer kirlerden soğutucu şarjı yapılmadan önce arındırılması işlemine vakumlama denir. Sistemin doğru olarak vakumlanması, kaçak testinin yapılması ve istenilen vakum basıncına erişilmesi ile mümkündür.
Soğutma sisteminin vakumlama sebepleri:
· Yoğunlaşmayan gazları sistemden uzaklaştırmak
· Nemi sistemden uzaklaştırmak
· Yağ içine girmiş soğutucu akışkanı uzaklaştırmak
Soğumaya etkileri:
· Basma hattı basıncını artırır.
· Yoğuşmayan gazlar nem ile birlikte korozyon, asit, bakır kaplaması çökelti oluşumunu hızlandırır.
· Aşırı akım çeker.
· Nem ile buz kristallerine sebep olarak genleşme valflarını tıkayarak sistemi durdurur.
· Soğutma sistemi içindeki toz ve katı kirler metal parçaların bozulmasına neden Olur.
