Elektriksel Test Cihazları,Elektriksel büyüklükleri ölçmede en yoğun kullanılan ölçü ve test cihazları şunlardır,Voltmetre (gerilim ölçer),Ohmmetre (direnç ölçer),Ampermetre (akım lçer),Avometre-multimetre (akım-gerilim-direnç ölçer),Wattmetre (elektriksel güç ölçer), Hermetik Analizör,Kapasitör Analizörü (Kondansatör değeri ölçer)
1) Voltmetre (gerilim ölçer)
--Gerilim çeşidine uygun (AC-DC) voltmetre seçilmelidir.--Gerilimin ölçme sınırı ölçülecek gerilimin değerinden mutlaka büyük olmalıdır.
--Alternatif gerilim ölçmelerinde voltmetreye bağlanan giriş ve çıkış uçları farklılık göstermezken doğru akımda “+” ve “–“ uçlar doğru bağlanmalıdır. Aksi takdirde analog ölçü aletlerinde ibre ters sapar, dijital ölçü aletlerinde gerilim değeri önünde (─) ifadesi görünür
2) Ohmmetre (direnç ölçer)
--Direnç değerini ölçen ölçü aletlerine ohmmetre denir.--Direnç avometre ve multimetrelerin ohm (Ω) kademesinde ölçülür.
--Ohmmetre ile çalışırken ölçüm yapılacak noktada kesinlikle enerji olmamalıdır. Aksi takdirde ölçü aleti zarar görür. Ohmmetre ile ölçüm yapılarak aşağıdaki durumlar tespit edilebilir.
-- Akım yolunu belirleme (iletkenlik)
-- Akım yolundaki direncin kontrolü
-- Motorların sargı uçlarını belirleme
-- Sargılarda açık devre kontrolü
--Sargılarda kısa devre kontrolü
-- Hermetik kompresörü elektrik motorunun sargı uçlarını belirleme
--Hermetik kompresörlerde ve motorlarda şase kaçaklarını belirleme
--Kapasitörlerin şarj edilerek test edilmesi için kullanılır.
3) Ampermetre (akım ölçer)
Akım ölçme işlemi yapılmadan ölçüm yapılacak akıma uygun ampermetre seçmektir.Ampermetre seçimi yapılırken aşağıda belirtilen hususlara kesinlikle dikkat edilmelidir.
--Akım çeşidine uygun(AC-DC) ampermetre seçilmelidir.
-- Ampermetrenin ölçme sınırı,ölçülecek akım değerinden mutlaka büyük olmalıdır.
-- Alternatif akım ölçmelerinde ampermetreye bağlanan giriş ve çıkış uçları farklılık göstermezken doğru akımda “+” ve “–“ uçlar doğru bağlanmalıdır. Aksi takdirde analog ölçü aletlerinde ibre ters sapar dijital ölçü aletlerinde değer önünde negatif ifadesi görünür.
-- Ölçülecek akım değerine uygun hassasiyete sahip ampermetre seçilmelidir.μA seviyesindeki akım,amper seviyesinde ölçüm yapan bir ampermetre ile ölçülemez.
-- Ampermetre ölçüm yapılacak noktaya seri bağlanmalıdır.
-- Enerji altında hiçbir şekilde ampermetre bağlantısı yapılmamalı ve mevcut bağlantıya müdahale edilmemelidir.
-- Ölçüm yapılmadan önce mutlaka sıfır ayarı yapılmalıdır.
--Pens ampermetrelerle ölçüm yapılırken yüksek hademeli akımdan aşağı doğru inilmeli ve kablonun bir tanesi üzerinden ölçüm yapılmalıdır.
-- Pens ampermetrelerle ölçüm yapılırken kablo, pens kısmının içerisinde olmalı pens ağızları kapanmalıdır.
--Akım çeşidine uygun(AC-DC) ampermetre seçilmelidir.
-- Ampermetrenin ölçme sınırı,ölçülecek akım değerinden mutlaka büyük olmalıdır.
-- Alternatif akım ölçmelerinde ampermetreye bağlanan giriş ve çıkış uçları farklılık göstermezken doğru akımda “+” ve “–“ uçlar doğru bağlanmalıdır. Aksi takdirde analog ölçü aletlerinde ibre ters sapar dijital ölçü aletlerinde değer önünde negatif ifadesi görünür.
-- Ölçülecek akım değerine uygun hassasiyete sahip ampermetre seçilmelidir.μA seviyesindeki akım,amper seviyesinde ölçüm yapan bir ampermetre ile ölçülemez.
-- Ampermetre ölçüm yapılacak noktaya seri bağlanmalıdır.
-- Enerji altında hiçbir şekilde ampermetre bağlantısı yapılmamalı ve mevcut bağlantıya müdahale edilmemelidir.
-- Ölçüm yapılmadan önce mutlaka sıfır ayarı yapılmalıdır.
--Pens ampermetrelerle ölçüm yapılırken yüksek hademeli akımdan aşağı doğru inilmeli ve kablonun bir tanesi üzerinden ölçüm yapılmalıdır.
-- Pens ampermetrelerle ölçüm yapılırken kablo, pens kısmının içerisinde olmalı pens ağızları kapanmalıdır.
4) Avometre-multimetre (akım-gerilim-direnç ölçer)
Akım, gerilim ve direnç değerini ölçen aletlere,avometre denir. Avometrelerin analog ve dijital tipleri mevcut olup analog olanları yapı olarak döner bobinli ölçü aletleridir.
Avometre ile direnç değeri ölçülmeden önce sıfır ayarı yapılmalı ve daha sonra ölçüme geçilmelidir.Dijital avometrelerin özellikle son zamanda çıkan modelleri akım, gerilim,direnç yanında kapasite,endüktans,frekans,sıcaklık değerlerini ölçmek ile birlikte transistörlerin uç tespitlerini de yapabilmektedir.Bu tip ölçümleri yapabilen ölçü aletleri multimetre olarakta adlandırılmaktadır.
Avometre ile direnç değeri ölçülmeden önce sıfır ayarı yapılmalı ve daha sonra ölçüme geçilmelidir.Dijital avometrelerin özellikle son zamanda çıkan modelleri akım, gerilim,direnç yanında kapasite,endüktans,frekans,sıcaklık değerlerini ölçmek ile birlikte transistörlerin uç tespitlerini de yapabilmektedir.Bu tip ölçümleri yapabilen ölçü aletleri multimetre olarakta adlandırılmaktadır.
Ölçme sırasında kolaylık sağlaması için siyah prob COM soketine, kırmızı prob ise ölçüm çeşidine göre uygun sokete bağlanır.
Avometre ile ölçüm yapılırken aşağıda belirtilen noktalara dikkat etmek gerekir.
-- Ölçülecek büyüklüğün cinsine göre AC veya DC seçimi yapılmalıdır.
--Ölçülecek büyüklük avometrenin ölçme sınırından büyük olmamalıdır.
-- Kademe anahtarı en doğru ölçme için ölçülecek büyüklüğe en yakın, ama küçük olmayan kademeye getirilmelidir.
--Ölçülecek büyüklüğün değeri net olarak bilinmiyorsa kademe anahtarı en büyük değere getirilmelidir.
-- Avometre, ölçülecek büyüklüğün gerektirdiği bağlantı şekline göre bağlanmalıdır.
-- DC ölçmelerinde ibre ters sapar ise uçlar ters çevrilmelidir.
--Ölçü aletinin ibresi çok az sapıyor veya değer ekranında “0” ibaresi varsa kademe küçültülür.
--Değer ekranında “1” ibaresi varsa kademe büyültülmelidir.
--Ölçmede kolaylık sağlamak için kırmızı prob ölçme için uygun sokete, siyah prob ise COM (ortak) soketine bağlanmalıdır.
--Yüksek değerli akım ölçümü yapılırken (10-20 A) siyah prob COM soketine, kırmızı prob yüksek akım soketine bağlanır
--Hermetik kompresörleri kalkındırır ve çalıştırır.
--Kompresör sargılarının kopukluğunu test eder.
-- Kompresör sargılarının topraklamasını test eder.
--Sıkışan kompresörü açar.
-- Kompresörün çalışma ve kalkış akımını ölçer.
Avometre ile ölçüm yapılırken aşağıda belirtilen noktalara dikkat etmek gerekir.
-- Ölçülecek büyüklüğün cinsine göre AC veya DC seçimi yapılmalıdır.
--Ölçülecek büyüklük avometrenin ölçme sınırından büyük olmamalıdır.
-- Kademe anahtarı en doğru ölçme için ölçülecek büyüklüğe en yakın, ama küçük olmayan kademeye getirilmelidir.
--Ölçülecek büyüklüğün değeri net olarak bilinmiyorsa kademe anahtarı en büyük değere getirilmelidir.
-- Avometre, ölçülecek büyüklüğün gerektirdiği bağlantı şekline göre bağlanmalıdır.
-- DC ölçmelerinde ibre ters sapar ise uçlar ters çevrilmelidir.
--Ölçü aletinin ibresi çok az sapıyor veya değer ekranında “0” ibaresi varsa kademe küçültülür.
--Değer ekranında “1” ibaresi varsa kademe büyültülmelidir.
--Ölçmede kolaylık sağlamak için kırmızı prob ölçme için uygun sokete, siyah prob ise COM (ortak) soketine bağlanmalıdır.
--Yüksek değerli akım ölçümü yapılırken (10-20 A) siyah prob COM soketine, kırmızı prob yüksek akım soketine bağlanır
5) Wattmetre (elektriksel güç ölçer)
Doğrudan doğruya güç ölçen aletlere, wattmetre denir. Wattmetrelerin dijital ve analog tipleri bulunmakta olup seviye olarak genelde W ve KW seviyelerinde sınıflandırılırlar. Wattmetreler ile doğru ve alternatif akımda anlık güç ölçülebilir. Ancak AC ve DC wattmetre seçimine, AC ve DC’de güç ölçebilen wattmetre de ise AC-DC kademe seçimine dikkat edilmelidir. Güç akım ve gerilimin çarpımına eşit olduğundan wattmetreye alıcının akım ve gerilim değerleri aynı anda girilmelidir. Bu gereksinim wattmetrenin akım bobini güç ölçümü yapılacak devreye seri, gerilim bobini paralel olacak şekilde bağlanarak karşılanır. Wattmetrelerde küçük güç ölçülecekse akım bobininin sonra, büyük güç ölçülecek ise akım bobininin önce bağlanması ölçme hatasını azaltacaktır6) Hermetik Analizör
Hermetik analizör cihazları, A.B.D. ve Avrupa’da sıkışan kompresörleri açmada yaygın olarak kullanılan cihazlardır. Bu cihazlarla başarı şansı çok yüksektir, ancak bu tür cihazlar ülkemizde pek bilinmemektedir. Şekil-2.9’da hermetik analizör cihazları görülmektedir. Bu cihazların çalışma prensibi ana ve yardımcı sargıların geçici süre görev değişikliği yapmasıdır. Bu suretle ileri-geri zorlama ile herhangi bir mekanik sıkışma giderilebilir. Bu cihazlarla aşağıdaki işlemler yapılabilir:--Hermetik kompresörleri kalkındırır ve çalıştırır.
--Kompresör sargılarının kopukluğunu test eder.
-- Kompresör sargılarının topraklamasını test eder.
--Sıkışan kompresörü açar.
-- Kompresörün çalışma ve kalkış akımını ölçer.
7) Kapasitör Analizörü (Kondansatör değeri ölçer)
İki iletken levha arasına bir yalıtkan malzeme konularak yapılan elektrik elektronik devre elamanlarına, kondansatör denir. Kondansatörler,elektrik enerjisini depo etmek için kullanılır ve her kondansatörün depo ettiği enerji miktarı farklılık gösterir. Kondansatörlerin depo edecekleri enerji miktarını kapasitesi belirler.Tanım olarak,kondansatörün elektrik enerjisini depo edebilme özelliğine,kapasite denir.Kapasite “C” harfi ile ifade edilir ve birimine,Farad(F) denir.Uygulamada farad,büyük bir değer olduğundan daha çok ast katları kullanılır.Bunlar,pikofarad (pF),nanofarad (nF),mikrofarad (mF),milifarad (mF) şeklindediKondansatör ölçümü ile aşağıdaki durumlar tespit edilebilir.
-- Kapasitans değerinin ölçümü,
--Açık (kopuk) kapasitörleri belirler,
--Kısa devre olmuş kapasitörleri belirler,
--Kapasitör kaçaklarını gösterir.
