Montreal Protokolü Yasaklanan Gazlar ve Altarnatifleri

Montreal Protokolü kapsamında kullanımı yasaklanan veya kısıtlamaya tabi tutulan soğutucu maddelere alternatif maddeler.

Bu maddelerden bir bölümünün bazı önemli özellikleri de aşağıda verilmiştir.

R11 Soğutucu Gazlar:
R11 (CCl3F ) düşük basınçlı (0°C'de 0.40 bar )bir soğutucudur. Ağırlıklı olarak 350 kw - 10.000 kw soğutma kapasitesi aralığında olan santrifüj su soğutucu ünitelerde (chiller) kullanılmaktadır. Bütün dünyada 60.000 adet su soğutucu ünitede R11 kullanıldığı tahmin edilmektedir. Ozon tahribatı nedeniyle üretimi durdurulmuştur. Yanmaz ve kokusuzdur.

R12 Soğutucu Gazlar:

R12 ( CCl2F2 ) ağırlıklı olarak ev tipi soğutucularda ve araç klimalarında kullanılmaktadır. Dünyada bu güne kadar kullanılan tüm CFC ve HCFC içeren suğutucu maddelerin %60'ını R12 oluşturmaktadır. Hacimsel soğutma kapasitesi R22'nin ve amonyağın % 60'ı kadardır. Alternatif olarak yerine R134a da kullanılmaktadır. Yanmaz ve kokusuzdur.

R13 Soğutucu Gazlar:

R13 ( CClF3 ) , -70°C ile -45°C arasında kullanılan düşük sıcaklık soğutucusudur. Az sayıda endüstriyel soğutma tesisinde kullanılmaktadır.

R13B1 Soğutucu Gazlar:

R13B1 (CBrF3),-70 / -45 °C aralığında endüstriyel soğutucularda kullanılmaktadır. Yüksek ozon tüketme kapasitesi nedeniyle Montreal Protokolü kapsamında üretimi ve tüketimi tamamen durdurulmuştur.

R22 Soğutucu Gazlar:

R22 (CHClF2), dünyada bu güne kadar kullanılan tüm CFC ve HCFC toplamının % 30'unu oluşturmaktadır. Hemen hemen tüm soğutma alanlarında kullanılmaktadır. Düşük ozon tüketme katsayısı (0.055 ) nedeniyle 2030 yılına kadar kullanılabilecektir. CFC içeren soğutucu maddelere alternatif olarak da kullanılmaktadır.

R23 Soğutucu Gazlar:

R23 (CHF3) , Düşük sıcaklık soğutucusudur. R13 için alternatif olarak kabul edilmiştir. R23 oldukça yüksek sera etkisine sahiptir. Bu etki R12'ye göre 3 kat fazladır.

R114 Soğutucu Gazlar:

R114 ( CClF2 ) , yanmayan ve zehirli özelliği olmayan bir suğutucu maddedir. 80°-120°C arasında endüstriyel ısı pompalarında kullanılmaktadır.

R123 Soğutucu Gazlar:

R123 ( CHCl2CF3) santrifüj soğutucu ünitelerde kullanılan ve R11 'e en uygun olan alternatif suğutucu maddedir. R11'e göre metalik olmayan malzemeleri etkileme gücü daha fazladır. Dolayısı ile R123'e geçişte tüm kauçuk esaslı malzeme değiştirilmelidir. R11'e göre daha düşük enerji verimine sahiptir. Zehirleyici özelliği nedeniyle kullanıldığı ortamda ek tedbirler gerektirmektedir. 8 saat boyunca maruz kalınacak maksimum doz 10 ppm'dir.

R134a Soğutucu Gazlar:

R134a (CF2CH2F ) , termodinamik ve fiziksel özellikleri ile R12'ye en yakın soğutucudur. Halen ozon tüketme katsayısı 0 olan ve diğer özellikleri açısından en uygun soğutucu maddedir. Araç soğutucuları ve ev tipi soğutucular için en uygun alternatiftir. Ticari olarak ta temini olanaklıdır. Yüksek ve orta buharlaşma sıcaklıklarında ve/veya düşük basınç farklarında kompresör verimi ve sistemin COP (cofficient of performance) değeri R12 ile yaklaşık aynı olmaktadır. Düşük sıcaklık için çift kademeli sıkıştırma gerekmektedir. R134a, mineral yağlarla uyumlu olmadığından poliolester veya poliolalkalinglikol bazlı yağlarla kullanılmalıdır.

R143a Soğutucu Gazlar:

R143a (CF3CH3), R502 ve R22 için uzun dönem alternatifi olarak kabul edilmiştir. Amonyak kullanımının uygun olmadığı düşük sıcaklık uygulamalarında kullanılmaktadır. Yanıcı özelliğe sahip olduğundan dönüşüm ve yeni kullanımlarda güvenlik önlemleri göz önünde tutulmalıdır. Sera etkisi R134a'ya göre iki kat daha fazladır. R125 R134a ile birlikte değişik oranlarda kullanılarak R502 alternatifi karışımlar (R404A gibi) elde etmek için kullanılmaktadır.

R125 Soğutucu Gazlar:

R125 (CF3CHF2) R502 ve R22 için uzun dönem alternatifi olarak kabul edilmiştir. R143 gibi amonyak kullanımının uygun olmadığı düşük sıcaklıklar için düşünülmüştür. Yanma özelliği yoktur. Ancak sera etkisi R134a'dan iki kat daha fazladır. R134a, R143a veya R32 ile (örneğin R404A veya R407A gibi) değişik oranlarda kullanılarak R502 alternatifi karışımlar elde edilmektedir.

R152a Soğutucu Gazlar:

Ozon tahribatına neden olmayan ve sera etkisi çok düşük olan ( R12'nin % 2 si kadar) R152a (C2H4F2) ısı pompalarında R12 ve R500 için alternatif olarak kabul edilmiştir. R12 ve R134a'dan daha iyi COP'a sahip olan R152a mineral yağlarla da iyi uyum sağlamaktadır. Yanıcı ve kokusuz olan R152a zehirleyici özellik göstermez. Termodinamik ve fiziksel özellikleri R12 ve R134a'ya çok yakındır. Bu yüzden dönüşümlerde kompresörde herhangi bir modifikasyona gerek kalmaz. Hacimsel soğutma kapasitesi R12'den % 5 daha düşüktür.

R401A Soğutucu Gazlar:

R22, R124 ve R152a'dan oluşan (ağırlıkça sırasıyla % 52/33/15 oranında) ve R12 için alternatif kabul edilen zeotropik bir karışımdır. HCFC içerdiğinden nihai bir alternatif olmayıp 2030 yılına kadar kullanılabilecektir. Bu soğutucu DUPONT tarafından SUVA MP39 adıyla piyasaya sunulmuştur.

R402A Soğutucu Gazlar:

R22, R125 ve R290'dan oluşan (ağırlıkça sırasıyla % 38/60/2 oranında) ve R502 için alternatif olarak kabul edilen zeotropik bir karışımdır. HCFC içerdiğinden nihai bir alternatif olmayıp 2030 yılına kadar kullanılabilecektir. Bu soğutucu DUPONT tarafından SUVA HP80 adıyla piyasaya sunulmuştur.

R404A Soğutucu Gazlar:

R125, R134a ve R143a'dan oluşan (ağırlıkça sırasıyla % 44/4/52 oranında) ve R502 için alternatif olarak kabul edilen zeotropik bir karışımdır. HCFC içerdiğinden nihai bir alternatif olmayıp 2030 yılına kadar kullanılabilecektir. Bu soğutucu DUPONT tarafından SUVA HP62 ve ELF-ATOCHEM tarafından FORANE FX70 adıyla piyasaya sunulmuştur.

R407A / R407B / 407C Soğutucu Gazlar:

R407A/R407B/R407C R32, R125 ve R134a'dan oluşan (ağırlıkça sırasıyla % 20/40/40, % 10/70/20 ve % 23/25/52 oranlarında) ve R502 için alternatif olarak kabul edilen zeotropik karışımlardır. Bu soğutucular ICI tarafından KLEA 60, KLEA 61 VE KLEA 66 ve DUPONT tarafından SUVA AC9000 (R407C) adlarıyla piyasaya sunulmuştur.

R410A Soğutucu Gazlar:

R32 ve R125'ten oluşan (ağırlıkça % 50/50 oranında) ve R22 için alternatif olarak kabul edilen yakın azeotropik bir karışımdır. Teorik termodinamik özellikleri R22 kadar iyi değildir. Ancak ısı transfer özelliği oldukça iyidir. R22 - R410A dönüşümünde sistemin yeniden dizayn edilmesi gerekmektedir. Bu değişim yapıldığı takdirde sistem verimi R22'ye göre % 5 daha iyi olmaktadır. Sera etkisinin yüksek olması en büyük dezavantajıdır. Bu soğutucu ALLIED SIGNAL tarafından GENETRON AZ20 adıyla piyasaya sunulmuştur.

R500 Soğutucu Gazlar:

R500, R12 ve R152a'dan oluşan bir azeotropik karışımdır. Karışım oranı ağırlıkça %73.9 R12, %26.2 R152a'dır. Düşük oranda R12'ye alternatif olarak kullanılmaktadır. R12'ye göre daha iyi COP değerine ve %10-15 daha yüksek hacimsel soğutma kapasitesine sahiptir.

R502 Soğutucu Gazlar:

R502, R22 ve R115'ten oluşan azeotropik bir karışımdır. Karışım oranı ağırlıkça %48.8 R22, %51.2 R115'tir. En çok kullanıldığı alan soğuk taşımacılık ve ticari soğutuculardır. CFC içerdiğinden üretimi durmuştur. Düşük sıcaklıklarda yüksek hacimsel soğutma kapasitesine sahiptir. -20 -40°C aralığında R22'den %1 ile %7 arasında daha yüksek olmaktadır. COP değeri çalışma koşullarına bağlı olarak R22'den %5-15 daha düşüktür.

R507: R507 R125 ve R134a'dan oluşan (ağırlıkça % 50/50 oranında) R502 için kabul edilen bir alternatiftir. Bu soğutucu ALLIED SIGNAL tarafından GENETRON AZ50 adıyla piyasaya sunulmuştur.

• Twitter
• Facebook
• Linkedin
• Pinterest